Autorytety

 Autorytety 

  Ewa Łętowska

Ewa Anna Łętowska (ur. 22 marca 1940 w Warszawie) – polska prawniczka, profesor zwyczajny nauk prawnych w Instytucie Nauk Prawnych PAN ; pierwszy polski rzecznik praw obywatelskich , sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego i Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku.

ŻYCIORYS

Ukończyła w 1962 studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1963–1965 odbyła aplikację sądową. W 1968 została doktorem nauk prawnych, w 1975 uzyskała stopień doktora habilitowanego z zakresu prawa cywilnego. W 1986 otrzymała tytuł profesora nauk prawnych. W latach 1977–1987 była kierownikiem Zespołu Prawa Cywilnego w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk. Od 1987 do 1992 była pierwszym w Polsce Rzecznikiem Praw Obywatelskich. W latach 1999–2002 orzekała jako sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego. 28 maja 2002 objęła obowiązki sędziego Trybunału Konstytucyjnego. Została rekomendowana przez posłów SLD, PSL i UP. Po zakończeniu dziewięcioletniej kadencji przeszła w stan spoczynku. Jest profesorem w Instytucie Nauk Prawnych PAN, wykładała w Paryżu na Sorbonne-Pantheon, prowadziła odczyty i wykłady na innych uniwersytetach europejskich. Członek Komitetu Helsińskiego, Komisji Ekspertów Komitetu ds. Stosowania Norm w Międzynarodowej Organizacji Pracy, Rady Fundacji Europejskiej Praw Człowieka, Międzynarodowej Komisji Prawników, Académie de Droit Comparé w Paryżu, stowarzyszenia Collegium Invisibile. Jest członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności i członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk (od 2004). Opublikowała liczne prace naukowe z zakresu prawa cywilnego, konstytucyjnego i ochrony konsumentów.

ORDERY , ODZNACZENIA I NAGRODY

W 1996 została odznaczona przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W 2011 prezydent Bronisław Komorowski nadał jej Krzyż Komandorski z Gwiazdą tego orderu. W 1995 nagrodzona przez Fundację Friedricha Eberta ("Human Rights 1994") z Bonn za działalność w zakresie ochrony praw człowieka i umacnianie zasad państwa prawa. W 2000 uhonorowana medalem "Zasłużony dla Tolerancji" przyznawanym przez Fundację Ekumeniczną.

Otrzymała doktoraty honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego (2008)oraz Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej (2012). W 2011 władze Polskiego Czerwonego Krzyża przyznały jej Odznakę Honorową PCK I stopnia.

ZAPRASZAM DO OBEJRZENIA WYWIADÓW W PANIĄ PROFESOR EWĄ ŁĘTOWSKĄ : 

• Rzeźbienie państwa prawa cz. 1

• Rzeźbienie państwa prawa cz. 2 

Władysław Bartoszewski

Władysław Bartoszewski

Władysław Bartoszewski (ur. 19 lutego 1922 w Warszawie) – polski polityk, dziennikarz, pisarz, działacz społeczny i historyk. Więzień Auschwitz, żołnierz Armii Krajowej, działacz Polskiego Państwa Podziemnego, uczestnik powstania warszawskiego. Dwukrotnie minister spraw zagranicznych, senator IV kadencji, od 2007 sekretarz stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Kawaler Orderu Orła Białego. Jest autorem ok. 50 książek i prawie 1500 artykułów, głównie na temat okupacji niemieckiej.

WYKSZTAŁCENIE I DZIAŁALNOŚĆ NAUKOWA Syn Władysława i Beaty. Absolwent Gimnazjum im. św. Stanisława Kostki w Warszawie (1937) oraz Liceum Humanistycznego Towarzystwa Wychowawczo-Oświatowego „Przyszłość” w Warszawie. Maturę zdał w 1939. Od października 1941 do początku 1944 studiował polonistykę na tajnym Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego. W grudniu 1948 został przyjęty na trzeci rok polonistyki na Wydziale Humanistycznym UW. Studia zostały przerwane aresztowaniem w grudniu 1949 i pięcioletnim pobytem w więzieniu. W listopadzie 1958 został przyjęty na studia polonistyczne na Wydziale Filologicznym UW w trybie eksternistycznym. Złożył na ręce profesora Juliana Krzyżanowskiego pracę magisterską, jednak decyzją rektora UW Stanisława Turskiego został w październiku 1962 skreślony z listy studentów. W latach 1973–1982 i 1984–1985 prowadził, jako starszy wykładowca, wykłady historii najnowszej (ze szczególnym uwzględnieniem wojny i okupacji) w Katedrze Historii Nowożytnej Polski na Wydziale Nauk Humanistycznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W latach 1983–1984 i 1986–1988 był profesorem wizytującym w Instytucie Nauk Politycznych Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Ludwiga-Maksymiliana w Monachium (na tej uczelni także w Instytucie Nauki o Mediach w latach 1989–1990). Między 1984 a 1986 gościnnie wykładał na Katolickim Uniwersytecie Eichstätt-Ingolstadt. W 1993 był recenzentem pracy doktorskiej Jana Tkaczyńskiego na tej uczelni. W roku akademickim 1985–1986 wykładał na Wydziale Historii i Nauk Społecznych Katolickiego Uniwersytetu Eichstätt w RFN. Od 1988 do 1989 wykładał w Katedrze Nauk Politycznych na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu w Augsburgu.    

ŻYCIE PRYWATNE Władysław Bartoszewski jest synem Władysława i Beaty Bartoszewskich. Żonaty (żona Zofia). Z pierwszą żoną, Antoniną Mijal-Bartoszewską, ma syna Władysława Teofila Bartoszewskiego, który jest historykiem (autorem m.in. książki The Convent at Auschwitz), doktorem antropologii społecznej i bankierem inwestycyjnym. 

Zapraszam do obejrzenia wywiadów z Panem Władysławem Bartoszewskim :

• Patriotyzm powinien być jak powietrze

Nagroda Polskiego PEN Clubu im. Jana Parandowskiego

dla prof. Anny Świderkówny (5. 03. 2007 r.)

Nagrodę Polskiego PEN Clubu im. Jana Parandowskiego odebrała w tym roku wybitna znawczyni kultury antycznej i Biblii prof. Anna Świderkówna. Uroczystość odbyła się 5 marca 2007 r. w Warszawie, w siedzibie PEN Clubu przy Krakowskim Przedmieściu 87/89 (Dom Literatury).

Aktu wręczenia dokonali: Prezes Polskiego PEN Clubu Władysław Bartoszewski i Prezes Zarządu Banku Pekao S.A. Jan Krzysztof Bielecki. Laudacje wygłosili Profesorowie: Juliusz Romański, Maria Zielska, Adam Łukasiewicz. 

 Foto: © Mariusz Kubik

 

 

Bartoszewski:

Żebyśmy znowu nie schrzanili

Powtórzę za Janem Nowakiem-Jeziorańskim: największym zagrożeniem dla Polski są sami Polacy. Rozmowa na 93. rocznicę urodzin prof. Władysława Bartoszewskiego.

Władysław Bartoszewski - pisarz, historyk. Żołnierz AK, były więzień polityczny, w PRL-u działacz opozycji. 19 lutego skończył 93 lata.

 

ALEKSANDRA KLICH, JAROSŁAW KURSKI: Panie profesorze, nie wypada życzyć panu stu lat.

WŁADYSŁAW BARTOSZEWSKI: Dajcie spokój. Skoro zgadzam się na to, żeby przy okazji wydania mojej książki organizowano moje kolejne urodziny, to nie dlatego, że jestem jakiś bardzo ważny, ale dlatego, że być może są to urodziny ostatnie.

???

- Nie, nie żegnam się ze światem. Mam jeszcze jedną książkę do napisania, ale mój wiek ma swoje prawa.

"Kryptonim >>Bonza<<" to opowieść o ludziach, którzy odeszli. O pana przyjaciołach, współpracownikach, polemistach.

- Wiecie, co teraz jest dla mnie najważniejsze? Nawet nie to, że doradzam pani premier w sprawach niemieckich i żydowskich, choć to prestiżowa praca, ale to, że sam, bez cenzury i nie pytając nikogo, piszę książki o ludziach. O różnych ludziach, którzy byli dla Polski i dla mnie ważni. Z wieloma się nie zgadzałem, ale ich akceptowałem. I odwrotnie: oni się ze mną nie zgadzali, ale mnie szanowali. Pisanie tych książek to moja prywatna formuła szukania polskiej wspólnoty. Mimo różnic, które nas dzielą.

Syzyfowa praca. Polska zawsze była krajem ogromnych podziałów.

- I paradoksów. Kończyłem liceum katolickie. Maturę zrobiłem w 1939 r.: jestem ostatnim produktem sanacyjnego wychowania. Znam polskie figle historii. Moim kolegą z tajnego kompletu polonistyki był Tadeusz Gajcy, który w 1939 r. robił małą maturę u ojców marianów w jednej klasie z... Wojciechem Jaruzelskim.

Wrogość Polaków do siebie, mimo wspólnoty losów, to taka nasza cecha narodowa.

- Zgoda, ale choć mam własne zdanie, np. na temat rozpadu "Solidarności" po Okrągłym Stole, to nie szukam w nikim win. Dlaczego się tak pokłóciliśmy, będzie można obiektywnie ocenić za 30 lat, gdy nas nie będzie. Nigdy nie jest tak, że ludzie myślą tak samo.

Dzieliłem więzienne cele z ludźmi najróżniejszych poglądów, od Brygady Świętokrzyskiej po PPS. Przez kilkadziesiąt lat przyjaźniłem się z Wiesławem Chrzanowskim, z którym się na ogół nie zgadzałem. On wychował całe pokolenie polskiej prawicy, ludzi przyzwoitych. Podobnie przyjaźniłem się z Janem Józefem Lipskim czy Janem Strzeleckim. Bo mimo różnych poglądów można traktować się z szacunkiem, a nawet współpracować. Byłem doradcą w sprawach historycznych prezydenta Warszawy, mam na to kontrakt z własnoręcznym podpisem Lecha Kaczyńskiego. Ale to nie oznacza, że mając podobny punkt widzenia na niektóre wydarzenia historyczne, miałem podzielać ideologię jego brata!

Pan ze swoim życiorysem - więźnia Auschwitz, konspiratora, powstańca warszawskiego, więźnia stalinowskiego, współpracownika RWE, sprawiedliwego wśród narodów - powinien być bohaterem prawicy, noszonym na rękach "żołnierzem wyklętym". Tymczasem pan jest wyklęty, ale przez nich. Dlaczego?

- Bo się nie podlizuję. Bo mówię, co myślę. W każdej epoce byli ludzie wspaniali i nikczemni. I była pasywna większość, która po prostu chciała żyć. Zauważyłem, że wobec innych narodowości my, Polacy, jesteśmy bardziej wymagający niż wobec samych siebie. Wytykamy innym kolaborację, ale o nas samych nie godzi się nam mówić inaczej niż jak o bohaterach. Otóż mnie się godzi! I kiedy pytacie, dlaczego mnie tak nie lubią, to może dlatego, że nie idealizuję Polaków. Bo osobiście znałem bohaterów, jak Jan Karski, ale i kolaborantów i zdrajców, których się bałem i przed którymi uciekałem.

Ale żeby wygwizdywać pana nad grobami przy okazji rocznic powstania warszawskiego?

- To szczególnie obrzydliwe. To jest postępowanie - powtórzę to, choć byłem za to ganiony - motłochu! To nie są ludzie, którzy szanują inne poglądy. Ja na tym cmentarzu nie spotkałem żadnej koleżanki ani kolegi z AK. Jako stary pracownik białego wywiadu zrobiłem kiedyś eksperyment. Starą harcerkę, łączniczkę, poprosiłem, by wmieszała się w ten tłum. Ona zaczęła rozpytywać: "Przepraszam, gdzie tu jest kościół Karola Boromeusza?". I żadna z osób z kategorii "wyjców" nie wiedziała, gdzie na Powązkach jest kościół! To nie są akowcy ani ich rodziny, to przywieziona zorganizowana klaka.

Skoro potrafi się pan dogadać z każdym, to dlaczego nie z polską prawicą?

- To nie jest żadna prawica. To ja jestem konserwatysta. Mnie jest bliskie angielskie myślenie o państwie. W Anglii konserwatysta może być jednocześnie lordem i rabinem. Nie wyobrażam sobie, by w Polsce rabin mógł być senatorem z list kiedyś np. endecji, a dzisiaj PiS-u. Były oczywiście takie - wstydliwe i kamuflowane przypadki - jak ten, że matka pewnego prawicowego redaktora okazała się Żydówką. Co za skandal! A ja pytam: i co z tego? Matka Boska też była Żydówką.

Bez przesady, panie profesorze...

- Interes państwowy powinien górować nad interesem małej grupy czy partii. W Polsce takie myślenie nie jest jeszcze powszechne. Staram się to zrozumieć, bo kiedy w Europie pod koniec XIX wieku kształtowała się nowoczesna państwowość, my walczyliśmy o przetrwanie. Przez to ciągle jesteśmy spóźnieni w rozumieniu, czym jest nowoczesna wspólnota państwowa.

A jak pan, katolik, patrzy dziś na polski katolicyzm?

- To, że wierzę w Pana Boga katolickiego, nie znaczy, że nie wierzyłbym w Pana Boga protestantów, gdybym był tak wychowany. Wiara w Boga to dla mnie wiara w pewien porządek rzeczy wywodzący się z dziesięciu przykazań. I nigdy nie zrozumiem, dlaczego my uznajemy Stary Testament, słuchając w kościołach czytań żydowskich proroków jako prawd naszej wiary, i możemy być antysemitami? Przecież Jezus i wszyscy apostołowie byli obrzezani, wierzący i praktykujący wiarę w jednego Boga - Jahwe. Nie pamiętam w Ewangelii nauki o Trójcy Świętej. To potem narosło. Ja tego nie neguję, ale jako stary człowiek się nad tym zastanawiam i staram zgłębić.

Czy papież Franciszek nie jest dla pana, konserwatysty, zbyt liberalny?

- Konserwatysta brytyjski, niezależnie od tego, co myśli o królowej, uważa instytucję monarchii za podstawową i najważniejszą w interesie narodu czy państwa. Ja tak myślę o papiestwie. Iluż ja papieży przeżyłem... Naukę religii pobierałem za czasów Piusa XI, zwolennika nauki społecznej Kościoła i pierwszego krytyka ideologii hitleryzmu. Kto dziś pamięta, jaki to był reformator?

Franciszek ma po prostu latynoską pomysłowość. To jest inny świat i wyzwanie dla człowieka wychowanego w katolicyzmie środkowoeuropejskim. Mieliśmy Włochów, Polaka, Niemca, teraz Argentyńczyka. Gdy patrzę na Franciszka i jego zachowanie, zaczynam rozumieć uciechę Wojtyły, gdy słuchał tam-tamów w Afryce czy patrzył na skąpo odzianych tancerzy w Ameryce Południowej. Widział, jak powszechne jest przesłanie Ewangelii.

Jak polski katolik zniesie decyzję Franciszka, gdy pewnego dnia ogłosi on, że rozwodnicy będą mogli przystępować do komunii?

- Doskonale to sobie wyobrażam, skoro jest to możliwe w innych odłamach chrześcijaństwa. Żyłem w Niemczech, 12 semestrów wykładałem na tamtejszych uczelniach. Obserwowałem ludzi i muszę stanowczo powiedzieć: przynależność wyznaniowa nie ma żadnego przełożenia na postawy i decyzje ludzi. Mój syn jest katolikiem, wnuczki - katoliczkami. Ale synowa, wybitna historyczka - anglikanką jak jej matka, jej ojciec zaś luteraninem. Czy oni są z powodu swojej wiary od nas gorsi?

Mój Kościół to jest ten, jaki wpojono mi w czasach młodości - otwarty, ekumeniczny. To Kościół ks. Ziei, którego poznałem na 30 lat przed jego wstąpieniem do KOR-u. Spowiadałem się u niego załamany po wyjściu z Oświęcimia w 1942 r., a on mi powiedział: "Przestań się nad sobą użalać. Widziałeś, co się dzieje w getcie? Zrób coś, by pomóc Żydom". Mój Kościół to Kościół abp. Życińskiego, Józefa Tischnera, Adama Bonieckiego, Ludwika Wiśniewskiego. Jak się spotkało takich ludzi, trudno stracić wiarę w mój Kościół.

Jako były więzień śledził pan obchody 70. rocznicy wyzwolenia KL Auschwitz. Cytowano tam Primo Leviego, który uważał, że jeśli coś tak strasznego mogło się wydarzyć raz, może wydarzyć się zawsze. Czy jesteśmy dość wrażliwi i czujni, by to się nie powtórzyło?

- Jeśli nie będziemy czujni i wrażliwi, to się powtórzy, bo natura ludzka jest mroczna i nieprzewidywalna. Obchodząc 70. rocznicę zakończenia wojny, obchodzimy przecież rocznicę pewnego zjawiska - straszliwego w skutkach jednoczesnego triumfu dwóch totalitaryzmów. Dlatego pomysł Bronisława Komorowskiego, by zorganizować konferencję i obchody końca tej strasznej wojny na Westerplatte, nie jest przypadkowy i bardzo mi odpowiada.

Putin w Moskwie chciałby z całym światem świętować radzieckie zwycięstwo nad faszyzmem.

- A to mi nie odpowiada. Ludobójstwo jako system II wojny światowej zaczęło się w 1940 r. Ujawniają się dzisiaj elementy pewnej wspólnoty mentalnej. Nie mamy dostępu do archiwów w Moskwie, ale z tych berlińskich wiemy o regularnych rozmowach władz bezpieczeństwa ZSRR i III Rzeszy w Krakowie i Zakopanem w zimie 1939/40 r. Spotykali się dla omówienia wspólnego przeciwdziałania zjawiskom wrogiej agitacji i irredenty. I tu pojawiają się zbieżności kalendarzowe. Koniec marca 1940 r. - Himmler wydaje rozkaz utworzenia KL Auschwitz, a w kwietniu 1940 mamy Katyń. Przypadek? Może. Potem Miednoje, Charków... i równolegle akcja w Palmirach. Od czerwca do jesieni 1940 r. wywózki inteligencji warszawskiej i krakowskiej do Oświęcimia. Wszystko to jeszcze przed decyzją o "ostatecznym rozwiązaniu" kwestii żydowskiej.

Do czego pan zmierza?

- Że na tę wojnę każdy naród patrzy inaczej. Inaczej Litwa, Łotwa czy Estonia, które straciły niepodległość. Inaczej Francuzi, a jeszcze inaczej my, pierwsze ofiary paktu Ribbentrop-Mołotow. Zresztą gdy Putin przyjechał w 2009 r. do Gdańska, to powiedział Donaldowi Tuskowi, że to był niemoralny pakt. Dziś by tak nie powiedział.

Nie odpowiada mi bizantyjski sposób myślenia, zamiast ofiar czci się polityków. Nie zaproszono Amerykanów na żadną z rocznic oswobodzenia Dachau, Mauthausen-Gusen, choć to oni oswobadzali. Nie zaproszono też Anglików, choć oni wyzwalali Bergen-Belsen. Czczono tam ofiary, a nie polityków. Rosjanie mają pełne prawo świętować koniec wojny ojczyźnianej, trwającej dla nich od 22 czerwca 1941 do 9 maja 1945 r., tak jak Amerykanie czczą swój koniec wojny z Japonią. Każdy miał swoją wojnę i swoje losy. Dlaczego mamy czcić tylko rosyjską wojnę ojczyźnianą? Refleksja na Westerplatte da tym obchodom bardziej uniwersalną formułę.

W "Kryptonimie >>Bonza<<" wiele miejsca poświęca pan przyjacielowi, Janowi Nowakowi-Jeziorańskiemu.

- Janek powtarzał, że największym zagrożeniem dla Polski są sami Polacy. Bał się polskiej anarchii, która prowadzi do upadku państwa. Ale też nie posiadał się ze szczęścia, że dożył czasów tak dobrych, jakich Polska nie miała, jego zdaniem, od Jana III Sobieskiego.

Ale ta koniunktura właśnie się kończy. Wracają pytania o elementarne bezpieczeństwo, o utrzymanie suwerenności etc.

- Wiecie, czego ja się naprawdę boję? Że my, Polacy, znów to wszystko schrzanimy.

Źródło : wyborcza.pl

Maria Skłodowska-Curie

Maria Salomea Skłodowska-Curie (urodzona 7 listopada 1867 w Warszawie, zmarła 4 lipca 1934 w Passy) – fizyk, chemik, dwukrotna laureatka Nagrody Nobla.

W 1891 roku, Maria Skłodowska wyjechała z Polski (Królestwa Polskiego) do Paryża, by tam kontynuować studia na Sorbonie (na ziemiach polskich w XIX wieku kobiety nie mogły studiować, a i we Francji było to rzadkością); następnie rozwinęła tam swoją karierę naukową. Była prekursorką nowej gałęzi chemii – radiochemii. Do jej dokonań należą: opracowanie teorii promieniotwórczości, technik rozdzielania izotopów promieniotwórczych oraz odkrycie dwóch nowych pierwiastków – radu i polonu. Z jej inicjatywy prowadzono także pierwsze badania nad leczeniem raka za pomocą promieniotwórczości. Dwukrotnie wyróżniona Nagrodą Nobla za osiągnięcia naukowe, po raz pierwszy w roku 1903 z fizyki wraz z mężem i Henrim Becquerelem za badania nad odkrytym przez Becquerela zjawiskiem promieniotwórczości, po raz drugi w 1911 roku z chemii za wydzielenie czystego radu i badanie właściwości chemicznych pierwiastków promieniotwórczych. Jest jedyną kobietą, która tę nagrodę otrzymała dwukrotnie, a także jedynym uczonym w historii uhonorowanym Nagrodą Nobla w dwóch różnych dziedzinach nauk przyrodniczych. Jest ona też jedyną kobietą, która spoczęła w paryskim Panteonie w dowód uznania zasług na polu naukowym.

Żona Pierre’a Curie, matka Ève Curie i Irène Joliot-Curie.

Odkrycie polonu i radu

W 1896 roku Henri Becquerel (1852–1908), fizyk francuski, rozpoczął badania nad solami uranu (siarczanem potasu-uranylu K₂[UO₂(SO₄)₂](H₂O)₂), które wykazują silną fosforescencję. 2 marca 1896 roku na posiedzeniu Akademii Nauk ogłosił, że minerał zawierający uran emituje nowe, nieznane promieniowanie bez uprzedniego naświetlania. Becquerel przeprowadził kilka doświadczeń, na podstawie których stwierdził m.in. że uran i jego związki chemiczne w stanie krystalicznym, rozpuszczone czy też stopione samorzutnie emitują promieniowanie, które zaczernia kliszę fotograficzną, jonizuje powietrze i przenika przez nieprzezroczyste ciała. Ponadto stwierdził (błędnie), że promieniowanie uranowe jest zbliżone właściwościami do zwykłego światła i podobnie jak ono ulega odbiciu, załamaniu i polaryzacji. Z końcem roku 1897 Maria Skłodowska-Curie poszukując tematu do rozprawy w celu uzyskania stopnia doktora podjęła pierwsze badania naukowe z promieniami Becquerela.

W tym samym roku, 12 września przyszła na świat pierwsza córka Marii i Pierre’a – Irène, późniejsza laureatka Nagrody Nobla z chemii (była drugą kobietą wyróżnioną tą nagrodą z chemii).

Maria podejmując prace naukowe nad promieniowaniem odkrytym przez Becquerela zastosowała przede wszystkim zamiast kliszy fotograficznej używanej przez uczonego bardzo czuły elektrometr. Dzięki tej modyfikacji stwierdziła, że natężenie promieni Becquerela zależy od zawartości uranu w próbce i jest do niej proporcjonalne. To spostrzeżenie umożliwiło jej wyciągniecie słusznego wniosku, że jest ono właściwością atomową uranu. Kolejnym osiągnięciem Marii było udowodnienie, że poza uranem także tor emituje promieniowanie. Następnie Maria Curie dowiodła, że emisja promieniowania niektórych minerałów zawierających uran (blenda smolista, chalkolit czy autunit) jest znaczne silniejsza niż wynikałoby to z zawartości uranu w ich składzie. Ponieważ znała skład chemiczny chalkolitu [Cu(UO₂)₂(PO₄)₂·(8–12)H₂O] stwierdziła, że tylko uran jest pierwiastkiem promieniotwórczym w tym minerale. Wysunęła więc słuszną hipotezę, że minerał ten musi zawierać domieszkę nowego, nieznanego pierwiastka chemicznego. Maria otrzymała w laboratorium chalkolit i udowodniła tym samym, że syntetyczny chalkolit emituje słabsze promieniowanie. Był to dowód eksperymentalny na istnienie nowego pierwiastka chemicznego. Do badań Marii dołączył Pierre Curie. Małżonkowie Curie opracowali metodę wskaźników promieniotwórczych, dzięki czemu określili zdolność promieniowania nowego pierwiastka. Za pomocą przemian chemicznych otrzymali nowy, nieznany dotąd pierwiastek chemiczny. 18 lipca 1898 roku przedstawili dzieło naukowe, w którym donosili o odkryciu polonu (symbol Po, liczba atomowa 84), pierwiastka nazwanego na cześć Polski. Na kolejny sukces małżonkowie Curie nie musieli zbyt długo czekać. 26 grudnia 1898 roku wspólnie z Gustawem Bémontem donieśli o odkryciu kolejnego pierwiastka chemicznego – radu (symbol Ra, liczba atomowa 88).

Małżonkowie Curie zbadali promieniowanie emitowane przez rad i polon, stwierdzając m.in., że związki promieniotwórcze świecą, sole radu wydzielają ciepło, zabarwiają porcelanę i szkło, promieniowanie przechodzi przez powietrze i pewne ciała, że może przekształcić tlen cząsteczkowy (O₂) w ozon (O₃). Pierre Curie poddał swoje ramię kilkugodzinnemu działaniu radu, a powstałą trudno gojącą się ranę obserwował i opisał. Za swoje prace małżonkowie Curie zostali wyróżnieni licznymi nagrodami m.in. Plante, Lacaze, Gegner, Osiris, Medalem Davy. W 1903 roku Maria przedstawiła tezy swojej rozprawy doktorskiej pt. „Badanie ciał radioaktywnych”. W sierpniu tego roku urodziła drugą córkę, która zmarła po porodzie.

W roku 1903 Maria i Pierre Curie otrzymali wspólnie z Becquerelem Nagrodę Nobla z fizyki. 6 grudnia 1904 roku Maria urodziła druga córkę, Ewę – przyszłą biografkę matki, pianistkę i działaczkę pokojową.

Śmierć Pierre’a Currie

W czwartek, 19 kwietnia 1906 roku Pierre Curie wracając z zebrania Stowarzyszenia Profesorów Wydziałów Nauk Ścisłych zginął potrącony przez konny wóz ciężarowy; miał wtedy 47 lat. Zrozpaczona Maria przez rok prowadziła tzw. „Dziennik żałobny”, w którym opisywała ból, żal i pustkę, jaka jej pozostała po śmierci ukochanego męża, przyjaciela, towarzysza. W maju 1906 roku, 38-letnia Maria dostała katedrę fizyki po mężu. Pierwszy wykład prowadziła 5 listopada 1906 roku. Została tym samym pierwszą kobietą profesorem na paryskiej Sorbonie.

Druga Nagroda Nobla i skandal

z Paulem Langevinem

Po śmierci Pierre’a Maria oddała się całkowicie pracy: otrzymała rad w stanie metalicznym, opracowała i udoskonaliła metody izolowania i otrzymywania nowych substancji, podała definicję międzynarodowego wzorca radu. Brała także czynny udział w konferencjach i spotkaniach międzynarodowych m.in. w konferencji Solvaya. Wspólnie z grupą przyjaciół stworzyła szkołę, gdzie dzieci uczono w nowatorski sposób (w laboratoriach, muzeach, teatrach). W 1911 roku Maria zgłosiła swoją kandydaturę do Francuskiej Akademii Nauk, niestety przepadła w głosowaniu. Warto w tym miejscu podkreślić, że Maria była laureatką Nagrody Nobla, trzykrotną laureatką Akademii Nauk w Paryżu, posiadała doktoraty honorowe uniwersytetów m.in. w Edynburgu, Genewie, Manchesterze, była członkiem Akademii Nauk w Petersburgu, Bolonii, Pradze, członkiem Akademii Umiejętności w Krakowie. Przezwyciężyły jednak seksistowska postawa wobec kobiet, ksenofobiczna postawa wobec cudzoziemców. Pierwszą kobietę członkowie Akademii Nauk przyjęli ponad pół wieku później, w 1962 roku. Była nią Marguerite Perey, doktorantka Marii Skłodowskiej-Curie.

Wkrótce po porażce w Akademii ujawniony został romans Marii Skłodowskiej-Curie z fizykiem francuskim Paulem Langevinem, który trwał około roku, w latach 1910–1911. Langevin był żonaty i porzucił swoją rodzinę. Maria Skłodowska-Curie w oczach prasy, zwłaszcza brukowej, była osobą rozbijającą rodzinę Langevinów, w dodatku była od Paula o 4 lata starsza, a poza tym była cudzoziemką. Michel Langevin, wnuk Paula, ożenił się wiele lat później z Hélène Joliot, wnuczką Marii Skłodowskiej-Curie. Oboje byli, podobnie jak ich rodzice i dziadkowie, naukowcami (w ich przypadku – fizykami nuklearnymi). Hélène Langevin-Joliot jest obecnie emerytowaną dyrektorką badań w Centre national de la recherche scientifique w Paryżu.

Jako że Maria była zdeklarowaną niewierzącą i pochodziła z Polski, która dla większości Francuzów była utożsamiana z bliżej nieokreślonym terytorium pod berłem rosyjskiego cara, gdzie znaczny procent ludności stanowili Żydzi – snuto przypuszczenia, że jest Żydówką (co w tamtych czasach było w ksenofobicznych kręgach Francji uważane za mocno podejrzane – nie ucichły bowiem jeszcze resentymenty, które kilkanaście lat wcześniej doprowadziły do sprawy Dreyfusa), pomimo że w rzeczywistości pochodziła ze szlacheckiego polskiego rodu Dołęga-Skłodowskich, a w dzieciństwie została ochrzczona w wierze katolickiej. Domniemania paryskich brukowców oparte były na tym, że Maria Skłodowska-Curie nosiła po babce drugie imię Salomea, które w Polsce było popularnym imieniem chrześcijańskim, zaś we Francji kojarzyło się z Salomé, używanym przez Żydówki.

7 listopada 1911 roku Szwedzka Akademia Nauk przyznała Marii drugą, tym razem samodzielną Nagrodę Nobla z chemii. Została pierwszym człowiekiem wyróżnionym tą Nagrodą dwukrotnie i pierwszą kobietą laureatką Nagrody w dziedzinie chemii.

Wyróżnienia i nagrody

Maria Skłodowska-Curie odznaczona została Orderem Narodowym Legii Honoru. Uhonorowana została również doktoratami honorowymi: ·  Politechniki Lwowskiej – 1912,

·  Uniwersytetu Poznańskiego – 1922,

·  Uniwersytetu Jagiellońskiego – 1924,

·  Politechniki Warszawskiej – 1926.

Upamiętnienie

·  Muzeum Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie przy ul. Freta 16. Zostało otwarte w stulecie urodzin noblistki w (1967).

·  W 1995 Maria Skłodowska-Curie została pierwszą kobietą pochowaną pod kopułą Panteonu w Paryżu w uznaniu jej zasług.

·  3 grudnia 2010 Sejm Rzeczypospolitej Polskiej przyjął uchwałę w sprawie ustanowienia roku 2011 Rokiem Marii Skłodowskiej-Curie.

Wisława Szymborska

Wisława Szymborska (ur. 2 lipca 1923 na Prowencie, zm. 1 lutego 2012 w Krakowie) – polska poetka, eseistka, krytyk literacki, tłumaczka, felietonistka; członkini oraz założycielka Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (1989), członkini Polskiej Akademii Umiejętności (1995), laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1996), odznaczona Orderem Orła Białego (2011).

Wisława Szymborska debiutowała na łamach „Dziennika Polskiego” wierszem Szukam słowa w 1945. W 1952 w Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik” wydała pierwszy tom poetycki Dlatego żyjemy, w tym samym roku została członkiem Związku Literatów Polskich. W latach 1953–1966 była kierownikiem działu poezji „Życia Literackiego”, następnie w latach 1967–1981 publikowała tam felietony Lektury nadobowiązkowe, które pisała do 2002. W 1983 nawiązała współpracę z „Tygodnikiem Powszechnym”. Od 1988 była członkiem Pen Clubu, od 2001 była członkiem honorowym Amerykańskiej Akademii Sztuki i Literatury.

Życiorys

Maria Wisława Anna Szymborska urodziła się na Prowencie, czyli folwarku (obszarze dworskim, który wówczas stanowił odrębną jednostkę administracyjną pomiędzy Kórnikiem a Bninem) położonym na południe od zamku w Kórniku, nad Jeziorem Kórnickim w Poznańskiem. Była córką Wincentego Szymborskiego, zarządcy dóbr hrabiego Władysława Zamoyskiego, i Anny Marii z domu Rottermund (1890–1960). Rodzice Szymborskiej przenieśli się w styczniu 1923 z Zakopanego do Kórnika, dokąd hrabia Zamoyski wysłał Szymborskiego w celu uporządkowania spraw finansowych jego tamtejszej posiadłości. Po śmierci hrabiego w 1924, rodzina Szymborskich zamieszkała w Toruniu, a od 1929 w Krakowie przy ul. Radziwiłłowskiej. Wisława Szymborska uczęszczała tam początkowo do Szkoły Powszechnej im. Józefy Joteyko przy ul. Podwale 6, a następnie od września 1935 do Gimnazjum Sióstr Urszulanek przy ul. Starowiślnej 3-5.

Po wybuchu II wojny światowej kontynuowała naukę na tajnych kompletach, a od roku 1943 zaczęła pracować jako urzędniczka na kolei, by uniknąć wywiezienia na roboty do Rzeszy. W tym też czasie po raz pierwszy wykonała ilustracje do książki (podręcznik języka angielskiego First steps in English Jana Stanisławskiego) i zaczęła pisywać opowiadania oraz z rzadka – wiersze. Od 1945 brała udział w życiu literackim Krakowa, do 1946 należała do grupy literackiej „Inaczej”. Według wspomnień poetki największe wrażenie wywarł na niej Czesław Miłosz. W tym samym roku podjęła studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, by następnie przenieść się na socjologię. Studiów jednak nie ukończyła ze względu na trudną sytuację materialną.

W kwietniu 1948 wyszła za mąż za poetę Adama Włodka. Nowożeńcy zamieszkali w Domu Literatów przy ul. Krupniczej 22. Niepowtarzalny klimat tego środowiska miał inspirujący wpływ na twórczość poetki. Z mężem rozwiodła się w 1954. Od 1969 była związana z pisarzem Kornelem Filipowiczem aż do jego śmierci w 1990 (nie łączył ich jednak nigdy związek małżeński ani wspólne mieszkanie).W pierwszych latach istnienia Studium Literacko-Artystycznego, odbywającego się na UJ, prowadziła na nim warsztaty poetyckie. W 1953 sygnatariuszka Rezolucji Związku Literatów Polskich w Krakowie w sprawie procesu krakowskiego.

W 1957 Szymborska nawiązała kontakty z paryską „Kulturą” i Jerzym Giedroyciem. W 1964 znalazła się wśród sygnatariuszy sfałszowanego przez władze protestu potępiającego Radio Wolna Europa za nagłośnienie Listu 34. W latach 1945-1966 była członkiem PZPR. W 1975 podpisała protestacyjny list 59, w którym czołowi polscy intelektualiści protestowali przeciwko zmianom w konstytucji, wprowadzającym zapis o kierowniczej roli PZPR i wiecznym sojuszu z ZSRR, a w styczniu 1978 deklarację założycielską Towarzystwa Kursów Naukowych.

Została członkiem komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego przed przyspieszonymi wyborami prezydenckimi 2010.

W listopadzie 2011 Wisława Szymborska przeszła poważną operację. Zmarła 1 lutego 2012 w swoim domu w Krakowie w czasie snu. Informację o śmierci Szymborskiej przekazał jej sekretarz Michał Rusinek. Pogrzeb poetki odbył się 9 lutego 2012. Zgodnie z jej wolą urna z prochami została złożona w rodzinnym grobowcu na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera GD rząd 10., grób numer 10). Pogrzeb miał charakter świecki.

Twórczość literacka

Pierwsze wiersze opublikowała w krakowskim „Dzienniku Polskim”, następnie w „Walce” i „Pokoleniu”. W tych czasach Wisława Szymborska była związana ze środowiskiem akceptującym socjalistyczną rzeczywistość. W latach 1947-1948 była sekretarzem dwutygodnika oświatowego „Świetlica Krakowska” i – między innymi – zajmowała się ilustracjami do książek. W 1949 roku pierwszy tomik wierszy Szymborskiej pt. Wiersze (według innych źródeł Szycie sztandarów) nie został dopuszczony do druku. Cenzura PRL stwierdziła iż „nie spełniał wymagań socjalistycznych”. Jej debiutem książkowym był wydany w roku 1952 tomik wierszy pt. Dlatego żyjemy. Szymborska została przyjęta do Związku Literatów Polskich. Była także członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W latach 1953-1981 była członkiem redakcji „Życia Literackiego”, gdzie od 1968 roku prowadziła stałą rubrykę „Lektury nadobowiązkowe”, które zostały później opublikowane także w formie książkowej. W latach 1981-1983 wchodziła w skład zespołu redakcyjnego krakowskiego miesięcznika „NaGłos”. Kiedy w latach 80. rozwiązane zostało krakowskie „Pismo”, swoje „Lektury nieobowiązkowe” publikowała we wrocławskiej Odrze. Tu opublikowała m.in. wiersz „Kot w pustym mieszkaniu”, napisany po śmierci przyjaciela Kornela Filipowicza.

Szymborska była nierozerwalnie związana z Krakowem i wielokrotnie podkreślała swoje przywiązanie do tego miasta. Orędownikiem poezji Szymborskiej w Niemczech jest Karl Dedecius, tłumacz literatury polskiej. W twórczości Wisławy Szymborskiej ważne miejsce zajmują także limeryki, z tego względu zasiadała ona w Loży Limeryków, której prezesem jest jej sekretarz Michał Rusinek. Wisława Szymborska uznawana jest również za twórczynię i propagatorkę takich żartobliwych gatunków literackich, jak lepieje, moskaliki, odwódki i altruiki. Należy do najczęściej tłumaczonych polskich autorów. Jej książki zostały przetłumaczone na 42 języki.

23 września 2012 w radiowej Trójce zostały wyemitowane niepublikowane dotąd wiersze Szymborskiej.

Ordery, odznaczenia i  nagrody

·  Order Orła Białego (2011)

·  Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1974)

·  Złoty Krzyż Zasługi (1955)

·  Złoty Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis (2005)

·  Nagroda Kościelskich (1990

·  Nagroda Goethego (1991)

·  Nagroda Herdera (1995)

·  Doktor Honoris Causa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (27 lutego 1995)

·  Nagroda Literacka Miast Partnerskich Torunia i Getyngi im. Samuela Bogumiła Lindego (1996)

·  Nagroda Nobla w dziedzinie literatury (przyznana 1 października 1996, wręczona w Sztokholmie 9 grudnia 1996).

·  Tytuł Człowiek Roku tygodnika Wprost (1996)

·  Honorowe Obywatelstwo Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa (1997)

·  Dziecięca Nagroda SERCA za pomoc dla świdnickich dzieci. Za pośrednictwem Jacka Kuronia i jego Fundacji „Pomoc Społeczna SOS” przekazała część Nagrody Nobla na zakup okien do budowanego w Świdnicy Europejskiego Centrum Przyjaźni Dziecięcej.

Laudacja Noblowska

"W Wisławie Szymborskiej Szwedzka Akademia chce uhonorować przedstawicielkę niezwykłej czystości i siły poetyckiego spojrzenia. Poezji jako odpowiedzi na życie, sposobu na życie, pracy nad słowem jako myślą i wrażliwością. Wiersze Wisławy Szymborskiej to perfekcja słowa, wysoce wycyzelowane obrazy, myślowe allegro ma non troppo, jak nazywa się jeden z jej wierszy. Jednak ciemności, której nie ulegają one bezpośrednio, wyczuwa się w nich tak, jak ruch krwi pod skórą"^.

Publikacje

Tomy wierszy

• Dlatego żyjemy,1952, 1954 (2. wyd.)
• Pytania zadawane sobie, 1954.
• Wołanie do Yeti, 1957.
• Sól, 1962.
• Sto pociech, 1967.
• Wszelki wypadek, 1972.
• Wielka liczba, 1976.
• Ludzie na moście, 1986.
• Koniec i początek, 1993.
• Chwila, 2002.
• Dwukropek, 2005
• Tutaj, 2009.
• Wystarczy, 2012.
• Czarna piosenka, 2014 (na podstawie maszynopisu).

Zbiory poezji

• 101 wierszy, 1966
• Wiersze wybrane, 1964
• Poezje wybrane, 1967
• Poezje: Poems (edycja dwujęzyczna polsko-angielska), 1989
• Widok z ziarnkiem piasku, 1996
• Sto wierszy – sto pociech, 1997
• Miłość szczęśliwa i inne wiersze, 2007
• Wiersze wybrane , 2010
• Milczenie roślin, 2011, 2012 (2. wyd.)

Inne

·  Lektury nadobowiązkowe, 1992 i nast. – cykl felietonów.

·  Rymowanki dla dużych dzieci – zbiór limeryków, moskalików i innych krótkich form poetyckich a także kolaży autorki

·  Błysk rewolweru – zbiór utworów i rysunków z młodości a także utworów niepoważnych z okresu późniejszego w tym limeryki, rajzefiberki (nazwa wprowadzona przez redaktorów książki), altruitki, lepieje wraz z podgatunkiem lepiej hotelowy (podobnie nowa nazwa) i adoralia.

Jan Nowak-Jeziorański

Jan Nowak-Jeziorański  (ur. 2 października 1914 w Berlinie, zm. 20 stycznia 2005 w Warszawie) – polski polityk, politolog, działacz społeczny, dziennikarz i żołnierz AK, kurier i emisariusz Komendy AK i Rządu RP w Londynie. Kawaler Orderu Orła Białego.

Życiorys

Zdzisław Jeziorański największe zasługi i sławę zdobył jako „Jan Nowak”. Pod tym okupacyjnym pseudonimem prowadził wojenną działalność kurierską, a w latach późniejszych używał go także przed mikrofonami Radia Wolna Europa. Był synem Wacława (1869-1918), urzędnika Towarzystwa Ubezpieczeniowego „Przezorność” i Elżbiety z Piotrowskich (1880-1975). Urodził się w nocy z 2 na 3 października 1914 w Berlinie (w piśmiennictwie znaleźć można błędną informację podającą jako jego miejsce urodzenia Warszawę.

Działalność radiowa

Przez wiele lat Nowak-Jeziorański był związany z Polskim Radiem. Pierwszy raz wystąpił w latach 30. w audycji harcerskiej, mając 16 lat. Podczas okupacji współpracował z powstańczym radiem „Błyskawica”, gdzie przekazywał warszawiakom informacje o najnowszych wydarzeniach z frontu. W 1994 rozpoczął cykl felietonów „Polska z oddali”, nadawanych w Programie I Polskiego Radia. Następnie wygłaszał cykliczne komentarze pod tytułem „Polska z bliska”.

Był niezwykle aktywnym działaczem politycznym. Autorem wielu książek, setek artykułów, angażował się w wiele jawnych i mniej jawnych akcji politycznych. Bodaj największym jednak jego osiągnięciem była praca radiowa, a szczególnie jego działalność w kierowaniu Rozgłośnią Polską Radia Wolna Europa. W początkowej fazie organizowania rozgłośni Radio Free Europe szefami sekcji polskiej w Nowym Jorku byli Lesław Bodeński i Stanisław Strzetelski. Po wybuchu wojny koreańskiej władze USA postanowiły reorganizować rozgłośnię RWE i zapewnić jej wysoki standard radiowo-profesjonalny. Służyć temu miało bezpośrednie ulokowanie całej rozgłośni w Monachium i zapewnienie jej należytej obsługi technicznej, finansowej i dziennikarskiej. Po konsultacjach z przedstawicielami Rady Narodowej RP funkcję szefa Rozgłośni Polskiej w Monachium powierzono w grudniu 1951 Janowi Nowakowi-Jeziorańskiemu. Jeszcze przed upływem końca miesiąca Nowak-Jeziorański powołał skład osobowy redakcji, w którym znaleźli się fachowcy z przedwojennego Polskiego Radia, korespondenci PAT, polscy dziennikarze i publicyści polityczni.

Po latach Polskie Radio przyznało mu nagrodę Złotego Mikrofonu i odznakę honorową Polskiego Radia. W 2002 r. Nowak-Jeziorański został uhonorowany Diamentowym Mikrofonem za niepowtarzalną rolę, jaką odegrał kierując Rozgłośnią Polską Radia Wolna Europa oraz promując przemiany dokonujące się w Polsce, a zwłaszcza przystąpienie Polski do NATO oraz proces integracji z Unią Europejską. W tym samym roku radiowe studio S-4 otrzymało imię „Radia Wolna Europa”.

Publikacje

Był autorem książek o tematyce politycznej i niezliczonych audycji radiowych (w tym słynne pogadanki w RWE), jednocześnie cenionym ekspertem w sprawach politycznych, aż do śmierci aktywnym w mediach.

• Polska droga ku wolności 1952-1973
• Kurier z Warszawy
• Polska pozostała sobą
• Wojna w eterze. Wspomnienia Tom I 1948-1956
• Polska z oddali. Wojna w eterze – wspomnienia 1956-1976
• W poszukiwaniu nadziei
• Rozmowy o Polsce
• Polska wczoraj, dziś i jutro
• Fakty, wydarzenia, opinie
• Jan Nowak-Jeziorański, Jerzy Giedroyc, Listy 1952-1998
• Polska z bliska
• Polska droga do NATO / Poland’s road to NATO

Swoje zbiory archiwalne Jan Nowak-Jeziorański przekazał Zakładowi Narodowemu im. Ossolińskich. Część księgozbioru znajduje się także w Bibliotece Centrum Informacji im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego mieszczącego się w tym samym budynku, co jego warszawskie mieszkanie – przy ul. Czerniakowskiej 178 a w Warszawie.

Odznaczenia i nagrody

Odznaczenia

• Order Orła Białego – 1994
• Krzyż Kawalerski Orderu Wojennego Virtuti Militari – 1944
• Wielka Wstęga Orderu Odrodzenia Polski – 1990; przyznany przez Prezydenta RP na Uchodźstwie
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej – 1993
• Krzyż Walecznych
• Wielki Krzyż Komandorski Orderu Wielkiego Księcia Giedymina – Litwa, 1998
• Prezydencki Medal Wolności – Stany Zjednoczone, 1996

Nagrody i wyróżnienia

• „Honorowy Złoty Mikrofon” (1993)
• Nagroda im. Ksawerego Pruszyńskiego, przyznana przez polski PEN Club (1998)
• „Wiktor” – Nagroda Akademii Telewizyjnej (1999)
• Nagroda Kisiela (1999)
• Medal „Lumen Mundi” (2001)
• „Człowiek Roku Gazety Polskiej” (2001)
• Nagroda „Człowiek Pojednania 2002”, przyznana przez Polską Radę Chrześcijan i Żydów za wkład w dialog chrześcijańsko-żydowski w Polsce
• „Diamentowy Mikrofon” (2002)
• „Superwiktor” – Nagroda Akademii Telewizyjnej (2003)
• Złota Statuetka za zasługi dla rozwoju polskiej demokracji przyznana przez Business Centre Club (2003)

Honorowe obywatelstwa

• Honorowy Obywatel Miasta Poznania (2000)
• Honorowy Obywatel Miasta Krakowa (2001)
• Honorowy Obywatel Miasta Gdańska (2002)
• Honorowy Obywatel miasta stołecznego Warszawy (2003)

Jan Nowak-Jeziorański był doktorem honoris causa kilku uniwersytetów, w tym Uniwersytetu Jagiellońskiego, Wrocławskiego, Warszawskiego oraz im. Mickiewicza w Poznaniu. Po śmierci został patronem LXVII Liceum Ogólnokształcącego w Warszawie, Gimnazjum nr 1 w Tarnowie, Gimnazjum nr 58 w Poznaniu, Szkoły Podstawowej nr 162 w Łodzi, Gimnazjum w Milejewie oraz czternastej promocji Krajowej Szkoły Administracji Publicznej.

Upamiętnienie

W dzień po śmierci, 21 stycznia 2005, imię Jana Nowaka-Jeziorańskiego nadano głównej sali wykładowej w Muzeum Powstania Warszawskiego.

W 2006 roku na Powiślu w Warszawie został odsłonięty pomnik Ławeczka Jana Nowaka Jeziorańskiego autorstwa Wojciecha Gryniewicza. Ponadto w Kielcach oraz w Warszawie na Gocławiu znajduje się ulica Jana Nowaka Jeziorańskiego, a jego imię nosi jedno z warszawskich liceów ogólnokształcących. W Poznaniu znajduje się rondo Jana Nowaka-Jeziorańskiego. W Gliwicach i Bytomiu droga krajowa nr 88 ma nazwę Aleja Jana-Nowaka Jeziorańskiego. Rok 2014 został ogłoszony rokiem Jana Nowaka-Jeziorańskiego w związku z setną rocznicą jego urodzin.

Jan Paweł II

Jan Paweł II

Jan Paweł II (ur. 18 maja 1920 w Wadowicach, zm. 2 kwietnia 2005 w Watykanie) – polski biskup rzymskokatolicki, biskup pomocniczy krakowski, a następnie arcybiskup metropolita krakowski, kardynał, zastępca przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski (1969-1978), 264. papież i 6. Suweren Państwa Miasto Watykan (16 października 1978 – 2 kwietnia 2005), kawaler Orderu Orła Białego, święty Kościoła katolickiego. Poeta i poliglota, a także aktor, dramaturg i pedagog. Filozof historii, fenomenolog, mistyk i przedstawiciel personalizmu chrześcijańskiego. Jest papieżem, który odbył najwięcej podróży zagranicznych oraz najwięcej osób wyniósł na ołtarze. Jego proces beatyfikacyjny był jednym z najkrótszych w historii Kościoła, rozpoczął się miesiąc po pogrzebie, a zakończył się sześć lat po śmierci, zaś proces kanonizacyjny zakończył się trzy lata po beatyfikacji, dziewięć lat po śmierci.

Kapłaństwo , praca naukowa  i twórcza

13 października 1946 roku alumn Metropolitalnego Seminarium Duchownego w Krakowie, Karol Wojtyła, został subdiakonem, a tydzień później diakonem. 1 listopada 1946 roku w Kaplicy w Pałacu Arcybiskupów Krakowskich kardynał Adam Stefan Sapieha wyświęcił Karola Wojtyłę na księdza. 2 listopada jako neoprezbiter odprawił mszę prymicyjną w krypcie św. Leonarda w katedrze na Wawelu. 15 listopada Karol Wojtyła wraz z klerykiem Stanisławem Starowieyskim poprzez Paryż wyjechał do Rzymu, aby kontynuować studia na Papieskim Międzynarodowym Athenaeum Angelicum (obecnie Papieski Uniwersytet Świętego Tomasza z Akwinu (Angelicum)) w Rzymie. Przez okres studiów zamieszkiwał w Kolegium Belgijskim, gdzie poznał wielu duchownych z krajów frankofońskich oraz z USA. W 1948 roku ukończył studia z dyplomem summa cum laude i otrzymał stopień doktora za dysertację pt. „Problem wiary u św. Jana od Krzyża”. Dla potrzeb doktoratu nauczył się języka hiszpańskiego, by czytać teksty renesansowego mistyka w oryginale. W lipcu 1948 roku Karol Wojtyła został skierowany do pracy w parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Niegowici, gdzie spełniał zadania wikariusza i katechety. Wolny czas starał się spędzać z młodzieżą na łonie natury. W sierpniu 1949 roku został przeniesiony do parafii św. Floriana w Krakowie. Tam założył mieszany chorał gregoriański. Nadal wyprawiał się na wycieczki z młodzieżą. Aby zmylić ówczesną milicję, zdejmował podczas nich sutannę i pozwolił, by nazywano go „wujkiem”. W 1951 roku po śmierci kardynała Sapiehy, Karol Wojtyła został skierowany na urlop w celu ukończenia pracy habilitacyjnej. Dużo uwagi poświęcał także pracy publicystycznej, pisał eseje filozoficzne (np. Personalizm tomistyczny – o Tomaszu z Akwinu, O humanizmie św. Jana od Krzyża) i szkice. Często publikował w krakowskich periodykach katolickich: miesięczniku „Znak” i „Tygodniku Powszechnym”. W związku z habilitacją podjął systematyczne studia nad myślą etyczną fenomenologa Maxa Schelera, którego pisma czytał w oryginale niemieckim. Pisał wiele m.in. na temat chrześcijańskiej etyki seksualizmu. Dnia 12 grudnia 1953 jego praca „Ocena możliwości oparcia etyki chrześcijańskiej na założeniach systemu Maksa Schelera” [taka spolszczona wersja imienia w tytule] została przyjęta jednogłośnie przez Radę Wydziału Teologicznego UJ, jednak Wojtyła nie uzyskał habilitacji z powodu odmowy Ministerstwa Oświaty. Karol Wojtyła powrócił do przerwanych obowiązków. Wykładał m.in. w seminariach diecezji: krakowskiej, katowickiej i częstochowskiej (mieściły się one wszystkie w Krakowie) oraz na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Jego wykłady obejmowały głównie teologię moralną i etykę małżeńską, ale ogarniały też szeroko pojętą historię filozofii.

Biskup, kardynał

4 lipca 1958 r. Karol Wojtyła został mianowany biskupem tytularnym Ombrii, a także biskupem pomocniczym Krakowa. Konsekracji biskupiej Karola Wojtyły dokonał 28 września 1958 w katedrze na Wawelu metropolita krakowski i lwowski, arcybiskup Eugeniusz Baziak. Współkonsekratorami byli biskupi Franciszek Jop i Bolesław Kominek. W 1962 roku został krajowym duszpasterzem środowisk twórczych i inteligencji. Na okres biskupstwa Karola Wojtyły przypadły także obrady II soboru watykańskiego, w których aktywnie uczestniczył. Już w tym okresie bardzo dużo czasu poświęcał na podróże zagraniczne w celach ewangelizacyjnych i religijnych. W 1963 odbył pielgrzymkę do Ziemi Świętej.

Jako biskup przyjął, zgodnie z obyczajem, hasło przewodnie swej posługi, które brzmiało: Totus Tuus (łac. Cały Twój). Dewizę tę kierował do Matki Chrystusa. Inspiracją była duchowość maryjna francuskiego pisarza ascetycznego epoki baroku, św. Ludwika Marii Grignion de Montfort. Z jego książki Traktat o prawdziwym nabożeństwie do Najświętszej Maryi Panny Wojtyła przejął koncepcję „niewolnictwa duchowego”, rozumianego jako dobrowolne, ufne i całkowite poddanie swego życia wiary i posługi w Kościele duchowemu macierzyństwu Matki Bożej.

13 stycznia 1964, półtora roku po śmierci swego poprzednika, arcybiskupa Eugeniusza Baziaka, Karol Wojtyła został mianowany arcybiskupem metropolitą krakowskim. Ingres odbył się w katedrze wawelskiej w dniu 8 marca 1964. Podczas konsystorza z 26 czerwca 1967 został nominowany kardynałem. 28 czerwca 1967 roku otrzymał w Kaplicy Sykstyńskiej od papieża Pawła VI czerwony biret, a jego kościołem tytularnym stał się kościół św. Cezarego z Afryki.

Jako biskup diecezji krakowskiej wizytował parafie, odwiedzał klasztory (w tym zgromadzenie albertynów, założone przez św. brata Alberta). W 1965 otworzył proces beatyfikacyjny siostry Faustyny Kowalskiej, z której Dzienniczkiem oraz orędziem Miłosierdzia Bożego zapoznał się wcześniej. Spotykał się z inteligencją krakowską, zwłaszcza ze środowiskiem naukowym i artystycznym. Ponadto jeździł na Podhale i w Tatry.

Ogłosił drukiem (pod pseudonimem Andrzej Jawień) dramaty: Przed sklepem jubilera i jak misterium ujęte Promieniowanie ojcostwa, także poematy. W 1969 wydał filozoficzną monografię z zakresu antropologii Osoba i czyn, a w 1972 – publikację książkową o II soborze watykańskim. Pomimo obowiązków duszpasterskich systematycznie prowadził wykłady na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, kształtując tam swą szkołę badawczą z zakresu etyki. Według świadectwa Tadeusza Nowaka, kardynał Wojtyła w 1970 roku był przeciwny rozsyłaniu i czytaniu w diecezji krakowskiej listu pasterskiego, który Episkopat Polski przygotowywał na 50. rocznicę wojny polsko-bolszewickiej.

Wojtyła przez wiele lat był zaangażowany w sprawy krakowskiego Wydziału Teologicznego, który decyzją Rady Ministrów w 1954 roku przestał być częścią Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kierując listy do duchownych i wiernych archidiecezji, zwracał uwagę na problem. Spotykał się z osobistościami środowisk akademickich, m.in. z profesorem Adamem Vetulanim, wykładowcą UJ, który jeszcze pod koniec lat 50. pomagał Wojtyle przy jego pracy nad Dekretem Gracjana. W 1974 roku, w sześćsetną rocznicę urodzin królowej Jadwigi, fundatorki Wydziału, kardynał skierował publiczny list do premiera rządu PRL. Rada Wydziału Teologicznego przedrukowała pismo memoriałem domagając się zgodnie z sugestią Vetulaniego „stwierdzenia posiadania przez Papieski Wydział Teologiczny w Krakowie praw i przywilejów wyższej uczelni akademickiej”. Po latach, podczas VI Pielgrzymki do Polski w roku 1997, spotykając się z rektorami polskich uczelni, już jako papież, Jan Paweł II wspominał: „Jeszcze chyba jedną postać i jedno wspomnienie muszę wypowiedzieć. W czasach zmagania się o Papieski Wydział Teologiczny, wydział sześćsetletni, bardzo wiele mi pomógł profesor Adam Vetulani. I wielu innych, ale wymieniam jego, bo był mi szczególnie bliski w tych czasach”.

Wojtyła zyskał dojrzałość jako myśliciel, sięgając do rozległej tradycji filozoficznej (grecka etyka klasyczna, św. Tomasz z Akwinu, fenomenologia), lecz też do Biblii i do mistyki (zawsze mu bliski święty Jan od Krzyża) i budując harmonijnie koncepcję zarówno z filozofii, jak i teologii: człowieka jako integralnej osoby. Człowiek jest zadomowiony pośród świata jako byt cielesno-duchowy, otwarty na transcendencję, a godność i wolność dał mu Bóg. Tym sposobem Wojtyła stał się wybitnym przedstawicielem personalizmu. W filozofii reprezentował neotomizm fenomenologizujący. Swoje poglądy stosował też i przedstawiał w pracy duszpasterskiej.

Stał się znanym poza Polską autorytetem. Był obok prymasa Polski kardynała Stefana Wyszyńskiego, najważniejszą postacią Episkopatu Polski. Z „prymasem Tysiąclecia” (bo tak nazywał kard. Wyszyńskiego) ściśle współpracował, okazując szacunek dla jego doświadczenia i mądrości. Jako kardynał odbywał podróże zagraniczne, zapraszany też przez środowiska uniwersyteckie. Wiosną 1976 papież Paweł VI zaprosił go do Watykanu, by w dniach 7-13 marca głosił tam rekolekcje wielkopostne (wydane później w publikacji książkowej).

16 października 1978 na zwołanym po śmierci Jana Pawła I drugim konklawe w ósmym głosowaniu kard. Karol Wojtyła został wybrany na papieża i przybrał imię Jana Pawła II. Według szacunków, jego kandydaturę poparło 103 kardynałów, na 111 głosujących. Wynik wyboru ogłoszono o godzinie 18.44. Formalna inauguracja pontyfikatu miała miejsce w trakcie mszy św. na placu św. Piotra 22 października 1978. Jan Paweł II był pierwszym papieżem z Polski, jak również pierwszym po 455 latach (od czasu pontyfikatu Hadriana VI) biskupem Rzymu, niebędącym Włochem oraz mając 58 lat został wybrany najmłodszym papieżem od czasu wyboru Piusa IX w 1846, który w chwili wyboru miał 54 lata. Wielokrotnie sam przywoływał spełnione proroctwo Juliusza Słowackiego z wiersza „Słowiański papież”.

Msza beatyfikacyjna

Proces Beatyfikacyjny

13 maja 2005 papież Benedykt XVI zezwolił na natychmiastowe rozpoczęcie procesu beatyfikacyjnego Jana Pawła II, udzielając dyspensy od pięcioletniego okresu oczekiwania od śmierci kandydata, jaki jest wymagany przez prawo kanoniczne. Od momentu zezwolenia na rozpoczęcie procesu beatyfikacyjnego Janowi Pawłowi II przysługuje tytuł Sługi Bożego. Formalnie proces rozpoczął się 28 czerwca 2005, kiedy zaprzysiężeni zostali członkowie trybunału beatyfikacyjnego. Postulatorem procesu został polski ksiądz Sławomir Oder^.

2 kwietnia 2007 zakończyła się faza diecezjalna procesu. Wszystkie akta zostały przekazane do watykańskiej Kongregacji ds. kanonizacyjnych. 19 grudnia 2009 papież Benedykt XVI podpisał dekret o heroiczności cnót Jana Pawła II^.

Podczas przygotowań do procesu beatyfikacyjnego dwie osoby zeznały, że Jan Paweł II regularnie się biczował w akcie pokuty za grzechy. Zeznała tak polska zakonnica Tobiana Sobótka z zakonu Najświętszego Serca Jezusowego, której spisane zeznania odnalazła komisja analizująca życie papieża. Te doniesienia potwierdził także były papieski sekretarz z lat 80., pochodzący z Konga biskup Emery Kabongo, który stwierdził także m.in., że papież umartwiał się w szczególności zaraz przed wyświęcaniem biskupów i kapłanów. Rzecznik prasowy Watykanu nie skomentował tych informacji, tłumacząc, że wszystkie dokumenty są utajnione do czasu ukończenia ostatecznego raportu.

12 stycznia 2011 komisja Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych zaaprobowała cud za wstawiennictwem Jana Pawła II mający polegać na uzdrowieniu francuskiej zakonnicy Marie Simon-Pierre Normand. Zgodnie z konstytucją apostolską Jana Pawła II Divinus perfectionis Magister z 1983 r., ustalającą nowe zasady postępowania kanonizacyjnego, orzeczenie Kongregacji zostało przedstawione papieżowi, który ma wyłączne prawo decyzji o kościelnym kulcie publicznym sług Bożych.

14 stycznia 2011 papież Benedykt XVI podpisał dekret o cudzie, wyznaczył na dzień 1 maja 2011, w Święto Miłosierdzia Bożego, beatyfikację papieża Jana Pawła II. Tego dnia ok. godz. 10:40 nastąpiła beatyfikacja Jana Pawła II podczas uroczystej mszy świętej na placu św. Piotra w Rzymie. Nabożeństwo prowadził papież Benedykt XVI, który uczynił wyjątek, osobiście celebrując beatyfikację swojego poprzednika – jako zwyczajną praktykę przyjął, że beatyfikacjom przewodniczył jego delegat, a on sam dokonywał jedynie kanonizacji. W uroczystości uczestniczyło w nim wiele zagranicznych delegacji. Liczba wiernych uczestniczących w nabożeństwie była szacowana przez włoską policję na milion osób, w tym kilkadziesiąt tysięcy Polaków. Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów ogłosiła, że dniem wspomnienia liturgicznego bł. Jana Pawła II będzie 22 października – data inauguracji pontyfikatu w 1978.

Msza kanonizacyjna

Proces kanonizacyjny

Dnia 5 lipca 2013 papież Franciszek wydał dekret w sprawie cudu za wstawiennictwem bł. Jana Pawła II. Cudem tym, jak poinformował ks. Federico Lombardi, jest zatwierdzone przez lekarzy i teologów z Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych i niewytłumaczalne z punktu widzenia medycznego, uzdrowienie kobiety z Kostaryki, Floribeth Mora Diaz cierpiącej na nieoperacyjnego tętniaka mózgu. Kobieta, oglądając beatyfikację Jana Pawła II, zaczęła do niego się modlić, po czym doznała nagłego uzdrowienia.

Data kanonizacji obu papieży została ujawniona na konsystorzu, który odbył się 30 września. Tego dnia papież Franciszek spotkał się z kardynałami ze świata i wyznaczył na dzień 27 kwietnia 2014 (Niedziela Miłosierdzia Bożego) kanonizację dwóch papieży: Jana Pawła II i Jana XXIII. W Niedzielę Miłosierdzia Bożego papież Franciszek przy koncelebrze emerytowanego papieża Benedykta XVI odprawił na placu św. Piotra mszę świętą kanonizacyjną obu papieży. W uroczystości uczestniczyło wiele zagranicznych delegacji, w tym także z Polski. Podczas tej uroczystości papież Franciszek ogłosił św. Jana Pawła II patronem rodzin. Była to pierwsza podwójna kanonizacja papieży w XXI wieku i zarazem pierwsza kanonizacja głowy Kościoła od czasu kanonizacji Piusa X w 1954, jak również była to pierwsza taka uroczystość na Placu Świętego Piotra, gdzie koncelebrował urzędujący i emerytowany papież.

We wrześniu 2014 papież Franciszek zarządził wpisanie świętego Jana Pawła II do powszechnego Kalendarza Rzymskiego w randze wspomnienia dowolnego.

Światowe Dni Młodzieży

 Jan Paweł II chętnie spotykał się z młodymi ludźmi i poświęcał im dużo uwagi. Na spotkanie w Rzymie 31 marca 1985 roku, który ONZ ogłosiło Międzynarodowym Rokiem Młodzieży, napisał list apostolski na temat roli młodości jako okresu szczególnego kształtowania drogi życia (Dilecti Amici), a 20 grudnia zapoczątkował tradycję Światowych Dni Młodzieży. Odtąd co roku przygotowywał orędzie skierowane do młodych, które stawało się tematem tego międzynarodowego spotkania, organizowanego w różnych miejscach świata (odbyło się ono również w Polsce – Częstochowa, 1991). Zaraz po ogłoszeniu daty beatyfikacji przewodniczący Papieskiej Rady ds. Świeckich, kard. Stanisław Ryłko poinformował, iż Jan Paweł II zostanie patronem Światowych Dni Młodzieży.

Zwyczaje Jana Pawła II

Za pontyfikatu Jana Pawła II, dzięki samemu papieżowi, nastąpiły ogromne zmiany w Watykanie, a także w postrzeganiu osoby papieża przez społeczność zarówno katolicką, jak i pozostałych chrześcijan oraz wyznawców innych religii. Zaraz po swoim wyborze na Stolicę Apostolską, przy składaniu homagium nowo wybranemu papieżowi, Jan Paweł II nie pozwolił prymasowi Wyszyńskiemu uklęknąć przed sobą. Pierwsze przemówienie wygłosił po włosku, a więc w języku narodu, do jakiego przemawiał. Do tej pory przyjęte było, że papież zawsze swoje pierwsze przemówienie wygłasza po łacinie. Wprawdzie już od Jana XXIII papiestwo zaczęło rezygnować z niektórych elementów ceremoniału, jednakże Jan Paweł II zniwelował większość barier, przyjmując postawę papieża bliskiego wszystkim ludziom, papieża-apostoła. Nie zmieniło się to nawet po zamachu.

Nagrody i wyróżnienia

• Order Orła Białego, nadany postanowieniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 3 maja 1993. Było to pierwsze nadanie tego Orderu w III Rzeczypospolitej; legitymacja orderowa nosi nr 1.

• Złoty Medal Kongresu USA nadany 27 lipca 2000.

• Medal Wolności nadany 4 czerwca 2004 przez prezydenta George’a W. Busha.

• Godność Doctora honoris causa m.in. Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Uniwersytetu Opolskiego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego oraz Uniwersytetu Rzeszowskiego

• Człowiek Roku 1994 magazynu „Time”.

• Na wniosek niewidomych dzieci z Krakowa i z Lasek Jan Paweł II został 267. Kawalerem Orderu Uśmiechu, który w 1981 przyznała mu Międzynarodowa Kapituła Orderu Uśmiechu. Wręczenie miało miejsce 28 marca 1984 w Watykanie.

• Jan Paweł II jest laureatem statuetki Dziecięcej Nagrody SERCA, którą odebrał we Wrocławiu 1 czerwca 1997 od dzieci ze Stowarzyszenia Przyjaciół Dzieci Chorych „SERCE” ze Świdnicy.

• Za działalność dla pokoju Jan Paweł II otrzymał przyznaną Zarząd Krajowy Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Społecznego „Misja Pojednania” (powołanego w wyniku historycznego spotkania i pojednania się w 1993 r. obrońców Westerplatte i marynarzy z pancernika Schleswig-Holstein) Komandorię Missio Reconciliationis.

• W 2001 odznaczony Orderem Ecce Homo.

• W 2004 odznaczony Nagrodą Karola Wielkiego.

• W 2006 radni Rzymu nadali głównej stacji kolejowej Stazione Termini w Rzymie imię Jana Pawła II. Uroczystość odbyła się 23 grudnia 2006 roku z udziałem m.in. watykańskiego sekretarza stanu kardynała Tarcisio Bertone. Jednakże pod wpływem krytyki, na początku 2007 burmistrz Rzymu Walter Vertroni odebrał imię Jana Pawła II dworcowi Termini.

• W 2002 jako pierwszy papież w historii otrzymał honorowe obywatelstwo Rzymu.

• Jan Paweł II jest także honorowym obywatelem ponad 120 miast polskich,

• W 1989 roku Jan Paweł II otrzymał wyjątkowo, jako jedyny laureat, nagrodę Wiktora, przyznawaną przez Akademię Telewizyjną (Wiktory 1989).

• W Polsce Jan Paweł II jest patronem ponad 2,3 tys. podmiotów (m.in. 1274 polskich szkół, uczelni, szpitali, fundacji i stowarzyszeń, a także ulic).

• W Polsce Jan Paweł II został ogłoszony patronem roku 2015, (10 rocznica jego śmierci i 1 rocznica kanonizacji).

Tadeusz Mazowiecki

Tadeusz Mazowiecki

Tadeusz Mazowiecki  (ur. 18 kwietnia 1927 w Płocku, zm. 28 października 2013 w Warszawie) – polski polityk i publicysta. Ostatni premier PRL i pierwszy premier III Rzeczypospolitej (w latach 1989–1991); współtwórca i przewodniczący Unii Demokratycznej i Unii Wolności; poseł na Sejm PRL III, IV i V kadencji, poseł na Sejm RP I, II i III kadencji (w latach 1991–2001); od 2010 doradca Prezydenta RP ds. polityki krajowej i międzynarodowej. Kawaler Orderu Orła Białego.

Życie prywatne

Potomek polskiej rodziny szlacheckiej herbu Dołęga biorącej początek od średniowiecznych dziedziców dóbr Mazowsze w ziemi dobrzyńskiej. Syn Bronisława Władysława (1872–1938), lekarza, i Jadwigi z Szemplińskich herbu Ślepowron. W 1947 ożenił się z Krystyną Kuleszanką, więźniarką obozu w Ravensbruck,  która zmarła w 1948 na gruźlicę. Drugą żoną Tadeusza Mazowieckiego była Ewa Proć (zm. 1970), z którą miał trzech synów: Wojciecha , Adama i Michała.

 

Rząd Tadeusza Mazowieckiego

17 sierpnia 1989 doszło do zawiązania formalnej koalicji pomiędzy Lechem Wałęsą, a przewodniczącymi Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego. Lider „Solidarności” przedstawił wówczas trzy kandydatury na premiera – Tadeusza Mazowieckiego, Bronisława Geremka i Jacka Kuronia, z których koalicjanci wybrali tę pierwszą. Tadeusz Mazowiecki przyjął złożoną mu przez Lecha Wałęsę propozycję. 19 sierpnia został desygnowany na stanowisko prezesa Rady Ministrów przez prezydenta Wojciecha Jaruzelskiego. 24 sierpnia Sejm PRL X kadencji (tzw. Sejm kontraktowy) powołał go na ten urząd – za głosowało 378 posłów, 4 było przeciwko, a 41 wstrzymało się od głosu. 12 września wygłosił exposé, w trakcie którego zasłabł. Tego samego dnia Sejm PRL powołał jego rząd, w skład którego poza premierem weszło 11 przedstawicieli OKP, po 4 ministrów z PZPR i ZSL oraz 3 z SD. Trzej ministrowie z PZPR (w tym kierujący resortami spraw wewnętrznych i obrony narodowej) zostali odwołani ze składu Rady Ministrów 6 lipca 1990.

Rząd Tadeusza Mazowieckiego zdołał w krótkim czasie przeprowadzić szereg podstawowych reform. Gruntownie zmieniono ustrój polityczny, wprowadzono szeroki zakres swobód obywatelskich, system wielopartyjny, zmieniono godło i nazwę państwa (z PRL na RP). 29 grudnia 1989 przeprowadzono istotną zmianę konstytucji, na mocy której m.in. usunięto preambułę, napisano od nowa treść rozdziałów o ustroju politycznym i gospodarczym, wzmocniono pozycję związków zawodowych i wprowadzono jednolite pojęcie własności. Dzięki tym zmianom możliwe stało się przeprowadzenie transformacji gospodarczej. Pakiet reform rządu, od nazwiska głównego twórcy określany planem Balcerowicza, umożliwił zastopowanie hiperinflacji, restrukturyzację gospodarki, wprowadzenie mechanizmów rynkowych i prywatyzacji.

Odznaczenia, wyróżnienia, upamiętnienie

Ordery i odznaczenia

• Order Orła Białego – 1995

• Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” – 2009

• Order Ecce Homo – 2002

•  Złoty Order Herbu Bośni – Bośnia i Hercegowina, 1996

• Wielki Krzyż Komandorski Orderu Wielkiego Księcia Giedymina – Litwa, 2002

• Grand Officier Legii Honorowej – Francja, 1998

• Krzyż Wielki Orderu Świętego Grzegorza Wielkiego – Watykan

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Zasługi Republiki Węgierskiej (cywilny) –   Węgry, 1998

• Cavaliere di Gran Croce Orderu Zasługi Republiki Włoskiej – Włochy, 2000

Był członkiem Kapituły Orderu Orła Białego do 2007, kiedy to odmówił ponownego złożenia oświadczenia lustracyjnego.

Nagrody i wyróżnienia

Wyróżniony Nagrodą im. Andrzeja Struga (1980)^. Niemiecką Nagrodą Narodową (2001), nagrodą Srebrenica 1995 (2005), nagrodą „Giganta” 1995 poznańskiego oddziału „Gazety Wyborczej”, nagrodą Jana Nowaka-Jeziorańskiego (2004), Honorową Nagrodą Stowarzyszenia Szarych Szeregów im. Stanisława Broniewskiego (Orszy) i Nagrodą Kisiela (2012). W 2009 redakcja „Gazety Wyborczej” wyróżniła go jako „Człowieka Roku” oraz dodatkowo uhonorowała tytułem „Człowieka dwudziestolecia Gazety Wyborczej”; laudację na cześć laureata wygłosiła profesor Barbara Skarga.

Był również laureatem nagrody Viadrina 2009 przyznawanej przez Europejski Uniwersytet Viadrina za szczególny wkład w polsko-niemieckie pojednanie. W 2009 został Honorowym Obywatelem Miasta Poznania, natomiast w 2010 został honorowym obywatelem Słubic oraz Gdańska^. 9 czerwca 2011 odebrał tytuł honorowego obywatela Płocka (gdzie się urodził). 28 października 2013 (w dniu śmierci) został honorowym obywatelem Brzegu Dolnego.

Był doktorem honoris causa Uniwersytetów w Leuven, Genui, Giessen, Poitiers, Exeter, Uniwersytetu Warszawskiego, Akademii Ekonomicznej w Katowicach, a także Uniwersytetu w Tuzli.

Upamiętnienie

W 2014 jego imieniem nazwano rondo w Piasecznie W tym samym roku w Ogrodzie Sprawiedliwych w Warszawie odsłonięto obelisk i zasadzono drzewo upamiętniające jego osobę. W tym samym roku podczas uroczystości z udziałem m.in. prezydenta Bronisława Komorowskiego zainaugurowano w Uniwersytecie Warszawskim działalność Katedry im. Tadeusza Mazowieckiego, której kuratorem został profesor Marek Wąsowicz.

Lech Wałęsa

Lech Wałęsa

  Lech Wałęsa (ur. 29 września 1943 w Popowie) – polski polityk i działacz związkowy. Współzałożyciel i pierwszy przewodniczący „Solidarności”, opozycjonista w okresie PRL. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1990–1995, laureat Pokojowej Nagrody Nobla (1983)  przez tygodnik „Time” uznany za Człowieka Roku (1981) oraz za jednego ze 100 najważniejszych ludzi stulecia (1999).

 

Młodość i wykształcenie

Rodzicami Lecha Wałęsy byli Bolesław Wałęsa (1908–1945), z zawodu cieśla i Feliksa z domu Kamieńska (1916–1975). Był czwartym dzieckiem. Pierworodna była Izabela (1934–2012), po niej urodzili się jeszcze Edward (ur. 1937) i Stanisław (ur. 1939). Po śmierci Bolesława (16 czerwca 1945) głową rodziny został jego młodszy brat Stanisław, który pojął Feliksę za żonę już w 1946. Z tego związku przyszło na świat troje dzieci: Tadeusz (ur. 1946), Zygmunt (ur. 1948) i Wojciech (1951–1988). W 1950 Lech Wałęsa rozpoczął naukę w szkole podstawowej. W 1959 rozpoczął naukę w Zasadniczej Szkole Zawodowej w Lipnie. Trzykrotnie stawał na radzie pedagogicznej za palenie papierosów w internacie. Należał do Związku Młodzieży Socjalistycznej i Związku Młodzieży Wiejskiej oraz do Ligi Przyjaciół Żołnierza. W czerwcu 1961 ukończył tę szkołę, z ogólną oceną dostateczną i bardzo dobrą za sprawowanie. Na 18 wykładanych przedmiotów, tylko z trzech miał wyższą ocenę niż dostateczną, a mianowicie: matematyka – dobry; przysposobienie sportowe – bardzo dobry i gospodarka przedsiębiorstwem – dobry. W latach 1961–1967 pracował jako elektryk (samochodowy i ciągnikowy) oraz konserwator urządzeń elektrycznych w Państwowym Ośrodku Maszynowym w Łochocinie. Od 1963 do 1965 odbywał ponadto zasadniczą służbę wojskową w jednostce wojskowej w Koszalinie. Elew Szkoły Podoficerów i Młodszych Specjalistów Wojsk Łączności nr 10 w Świeciu którą ukończył ze stopniem kaprala. W dniu 30 maja 1967 złożył podanie o pracę w Stoczni Gdańskiej im. Lenina, a już 2 czerwca został zatrudniony jako elektryk okrętowy.

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej

W przeprowadzonych w dwóch turach w listopadzie i grudniu 1990 wyborach powszechnych wybrany został na urząd Prezydenta RP. 22 grudnia 1990 złożył przed Zgromadzeniem Narodowym przysięgę prezydencką: „Obejmując urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, przysięgam uroczyście Narodowi Polskiemu, że postanowieniom Konstytucji wierności dochowam, będę strzegł niezłomnie godności Narodu, suwerenności i bezpieczeństwa państwa. Przysięgam, że dobro Ojczyzny oraz pomyślność obywateli będą dla mnie zawsze najwyższym nakazem. Tak mi dopomóż Bóg.” Sprawował urząd do 22 grudnia 1995. W dniach 4–6 lutego 1991 odwiedził Watykan i Włochy. 15 lutego w Wyszehradzie rozmawiał z prezydentem Czechosłowacji i premierem Węgier. W marcu jako nowo wybrany prezydent III Rzeczypospolitej odwiedził Stany Zjednoczone i spotkał się z działaczami oraz przywódcami Kongresu Polonii Amerykańskiej w Waszyngtonie, Chicago i wielu innych centrach licznej ludności polskiej. 22 maja 1991 jako pierwszy w historii prezydent Polski złożył wizytę w utworzonym po drugiej wojnie światowej Izraelu. 4 lutego 1992 był w Strasburgu z wizytą w Radzie Europy. W marcu, w czasie wizyty w Niemczech, wysunął dla państw Europy Środkowej alternatywną wobec NATO i EWG koncepcję NATO-bis i EWG-bis. W 1992 podpisał Małą Konstytucję. W tym samym roku przyczynił się do obalenia rządu Jana Olszewskiego po opublikowaniu tzw. listy Macierewicza. W 1993 był inicjatorem założenia Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform. W maju tego samego roku rozwiązał Sejm i Senat wskutek uchwalenia wotum nieufności dla rządu Hanny Suchockiej. Lech Wałęsa przegrał obie tury wyborów prezydenckich, przeprowadzonych 5 i 19 listopada 1995, z Aleksandrem Kwaśniewskim.

Wyróżnienia i nagrody

 Za działalność dla dobra publicznego, dobrosąsiedzkich stosunków i pokoju Lech Wałęsa został odznaczony poprzez przyznaną przez Zarząd Krajowy Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Społecznego „Misja Pojednania” (powołanego w wyniku historycznego spotkania i pojednania się w 1993 obrońców Westerplatte i marynarzy z pancernika Schleswig-Holstein) Komandorię Missio Reconciliationis. Jako pierwszy Polak zdobył w 1981 tytuł Człowieka Roku magazynu „Time”. Dnia 10 lutego 1995 wyróżniony został Pierścieniem Hallera, nagrodą przyznawaną przez Ligę Morską (I edycja). W 1995 otrzymał tytuł Człowiek Roku tygodnika Wprost. Jest laureatem statuetki Nagrody Humanitarnej VICTORIA, którą odebrał w świdnickiej katedrze, a także Nagrody Kisiela w 2005 oraz nagrody Galileo 2000 (w 2007). W 1990 został mu przyznany tytuł honorowego obywatela Białegostoku, Radomia i Krakowa. 17 lipca 1996 wyróżniony został honorowym tytułem Przyjaciel Ludzi Bezdomnych, nadawanym przez twórcę Monaru – Marka Kotańskiego. Funkcjonuje również Stowarzyszenie imienia Lecha Wałęsy. Z rąk królowej brytyjskiej Elżbiety II otrzymał godność Honorowego Członka Orderu Łaźni (Honorary Member of the Most Honourable Order of the Bath; obywatele brytyjscy otrzymują przy nadaniu tego orderu osobiste szlachectwo, ale nie odnosi się to do cudzoziemców), a w 1993 z okazji udekorowania szwedzkim odznaczeniem – Orderem Św. Serafina nadano mu herb mający zastosowanie wyłącznie do celów orderowych. 24 maja 2007 Rada miasta stołecznego Warszawy przyznała mu tytuł Honorowego Obywatela. Dyplom z rąk prezydent stolicy Hanny Gronkiewicz-Waltz oraz przewodniczącej Rady Miasta Ewy Malinowskiej-Grupińskiej odebrał 31 lipca 2007, w przeddzień rocznicy wybuchu powstania warszawskiego. W 2007 został dożywotnim członkiem FOSE – Przyjaciele Skautingu w Europie. Oficjalnego przyjęcia do FOSE dokonał Jørgen Rasmussen, prezes Europejskiej Fundacji Skautowej. 8 kwietnia 2008 – jako pierwszemu – Rada Polskiej Fundacji Katyńskiej nadała mu Medal Dnia Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej. W 2008 otrzymał Odznakę Honorową za Zasługi dla Województwa Warmińsko-Mazurskiego (nr 129). 20 kwietnia 2009 odebrał przyznany mu 8 września 2008 tytuł honorowego obywatela Szczecina. 9 czerwca 2009 otrzymał Medal im. Ernsta Reutera, będący najwyższym odznaczeniem miasta Berlin dla osobistości, które w szczególny sposób zaangażowały się na rzecz demokracji i praw człowieka. 16 listopada tego samego roku odebrał tytuł honorowego obywatela Mławy. Dwa dni później odebrał tytuł Honorowego Obywatela Miasta Poznania. 10 września 2010 odebrał przyznany mu w sierpniu 2008 tytuł honorowego obywatela Zielonej Góry. 11 października tego samego roku odebrał przyznany mu rok wcześniej tytuł honorowego obywatela Opola^. W 2011 w uznaniu zasług wniesionych na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości został wyróżniony Kombatanckim Krzyżem Pamiątkowym „Zwycięzcom”, nadanym przez Zarząd Główny ZKRPiBWP. 11 lutego tego samego roku Lech Wałęsa został uhonorowany nadaniem imienia tulipanom „Lech Wałęsa”. Tulipan został wyhodowany przez Marax Tulips VOF z siedzibą Hem w Holandii i wpisany przez Królewskie Stowarzyszenie Hodowców Cebul Kwiatowych do Międzynarodowego Rejestru Hodowców Tulipanów. 16 grudnia tego samego roku został przyznany mu tytuł honorowego obywatela Elbląga. 15 grudnia 2013 odebrał tytuł honorowego obywatela gminy Brudzeń Duży. 30 marca 2014 odebrał tytuł honorowego obywatela włoskiego Palermo. W Gdańsku od 2004 działa port lotniczy im. Lecha Wałęsy. Place i ulice Lecha Wałęsy znajdują się w USA (w Glen Cove, NY, San Francisco, CA), w Kanadzie (Mississauga) czy we Francji (Arras, Le Kremlin-Bicêtre, Nicea, Paryż, Rosny-sous-Bois). Ponadto jest patronem ronda w Gnieźnie, ulicy w Zgorzałe na Kaszubach (od 2009), Bieszczadzkiego Zespołu Szkół Zawodowych w Ustrzykach Dolnych (od 2012)  szkoły w Toronto. Dnia 19 marca 2008 został wyróżniony odwzorowaniem w granicie podpisu w nawierzchnię ulicy Długiej w Bydgoszczy (tzw. Bydgoskie Autografy). 5 czerwca 2009 został uhonorowany pomnikiem w Alei Polskich Noblistów w Parku Natury w Odolanowie. W 2011 otrzymał Nagroda im. Ronalda Reagana (Ronald Reagan Centennial Freedom Award), a także został laureatem specjalnej Międzynarodowej Nagrody Al Idrissi.

 

Ks. Jan Kaczkowski




 
 

Jan Kaczkowski - (ur. 19 lipca 1977 w Gdyni, zm. 28 marca 2016 w Sopocie) – polski duchowny rzymskokatolicki, prezbiter, doktor nauk teologicznych, bioetyk, organizator i dyrektor Puckiego Hospicjum pw. św. Ojca Pio.  



Życiorys

Urodził się 19 lipca 1977 w Gdyni. Dorastał w Sopocie, gdzie kształcił się w Środowiskowym Liceum Ogólnokształcącym. W 1996 zdał maturę. Studia filozoficzno-teologiczne odbył w Gdańskim Seminarium Duchownym, kończąc je w 2002 z magisterium z teologii. 15 czerwca 2002 otrzymał święcenia prezbiteratu. Został inkardynowany do archidiecezji gdańskiej. W 2007 na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie na podstawie dysertacji Godność człowieka umierającego a pomoc osobom w stanie terminalnym – studium teologiczno-moralne uzyskał doktorat nauk teologicznych. W 2008 ukończył studia podyplomowe z bioetyki na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie.
W latach 2002–2007 pracował jako wikariusz w parafii Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Pucku W 2007 po zwolnieniu z obowiązków wikariuszowskich pozostał w parafii w charakterze pomocy duszpasterskiej. Objął funkcję kapelana domu pomocy społecznej i szpitala w Pucku. Od 2004 do 2011 był katechetą w Liceum Ogólnokształcącym w Pucku i w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Rzucewie. W 2010 został wykładowcą bioetyki na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu.
W 2004 był jednym z założycieli Puckiego Hospicjum Domowego. W latach 2007–2009 koordynował prace budowy Puckiego Hospicjum pw. św. Ojca Pio, a w 2009 został jego dyrektorem i prezesem zarządu. Utworzył program szkoleniowy w zakresie bioetyki chrześcijańskiej. Prowadzący wykłady i warsztaty z tematyki hospicyjnej. Organizator warsztatów z komunikacji i etyki w medycynie dla studentów medycyny i prawa pod nazwą Areopag Etyczny. W wolontariat hospicyjny angażował tzw. trudną młodzież i osoby skazane.
Od urodzenia miał lewostronny niedowład i dużą wadę wzroku. Zdiagnozowano u niego nowotwór nerki (wyleczony) i glejaka mózgu.
Zmarł 28 marca 2016 w rodzinnym domu w Sopocie. Został pochowany 1 kwietnia 2016 na Cmentarzu Komunalnym w Sopocie.
Jako vloger publikował swoje filmy na portalu Boska.TV. Na podstawie rozmów z nim powstały książki Szału nie ma, jest rak (Więź, 2013) i Życie na pełnej petardzie (Wydawnictwo WAM, 2015). Autor książki Grunt pod nogami (Wydawnictwo WAM, 2016).


Odznaczenia, tytuły, wyróżnienia



Postanowieniem prezydenta RP Bronisława Komorowskiego z 11 kwietnia 2012 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Nadano mu tytuł honorowego obywatela Pucka. W 2016 otrzymał Honorowe Wyróżnienie za Zasługi dla Województwa Pomorskiego.
Papieska Rada ds. Duszpasterstwa Służby Zdrowia wyróżniła go medalem „Curate Infirmos”. Został laureatem Nagrody Ślad im. Biskupa Jana Chrapka (2014), nagrody Pontifici przyznawanej przez warszawski Klub Inteligencji Katolickiej (2014), Nagrody Newsweeka im. Teresy Torańskiej za działalność publiczną (2014), Medalu św. Jerzego „Tygodnika Powszechnego” (2015), Róży Gali za działalność charytatywną (2015) oraz konkursu Sukces Roku 2015 w Ochronie Zdrowia w kategorii osobowość roku.